Όλες οι ομάδες ξεκινούν την προετοιμασία τους για την αγωνιστική περίοδο έχοντας προσθήκες νέων παικτών. Αρκετές είναι οι ομάδες εκείνες που πραγματοποιούν τόσες πολλές μεταγραφές ώστε ο προπονητής είναι αναγκασμένος να «χτίσει» ένα σύνολο από την αρχή. Εδώ τίθεται το εξής ερώτημα: Θα μπορέσουν οι νέοι παίκτες να ενσωματωθούν στην ομάδα και σε ποιο βαθμό;
Ένας γρήγορος δρόμος για την ανάπτυξη της συνεργασίας και της ομαδικότητας των παικτών, στην έναρξη της αγωνιστικής περιόδου.
Το ποδόσφαιρο είναι ένα ομαδικό άθλημα όπου η επιλογή της κατάλληλης προπόνησης πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του.
Το επιτυχημένο ποδόσφαιρο στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο ομαδικό πνεύμα και τη συνεργασία των παικτών. Η μετάδοση και η ανάπτυξη του, στους παίκτες αποτελεί δύσκολη δουλειά για τον κάθε προπονητή.
Οι αρχές και οι κανόνες της ομαδικότητας καθώς και το αίσθημα της υπευθυνότητας θα πρέπει να διέπουν τους παίκτες σε όλη τη διάρκεια της αγωνιστικής περιόδου. Όλοι οι προπονητές αντιλαμβάνονται τη διαφορά στην απόδοση και στη λειτουργία μιας ομάδας όταν οι ποδοσφαιριστές έχουν ομαδικό πνεύμα.
Το χτίσιμο μιας ομάδας απαιτεί 4 βασικά στάδια, πριν την αποτελεσματική λειτουργία της:
1) Στάδιο του σχηματισμού της ομάδας.
2) Στάδιο του συναγωνισμού, όπου οι παίκτες ανταγωνίζονται μεταξύ τους για να κερδίσουν μία θέση.
3) Στάδιο της κανονικής λειτουργίας, όπου η ομάδα έχει μονταριστεί πλέον.
4)Στάδιο ικανοποιητικής απόδοσης, όπου το σύνολο δουλεύει αποτελεσματικά και σύμφωνα με τη φιλοσοφία του προπονητή για ένα κοινό στόχο.
Η κρίσιμη περίοδος είναι στο στάδιο του συναγωνισμού. Εδώ οι παίκτες σκέφτονται περισσότερο εγωιστικά. Σε αυτή τη φάση ο προπονητής πρέπει να καθοδηγήσει την ομάδα του σταθερά και να μειώσει στο ελάχιστο τις επιπτώσεις.
Ένας αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος για τον προπονητή είναι να οδηγήσει τους παίκτες στα όρια της αντοχής τους, τόσο σωματικά όσο και πνευματικά. Σε αυτό το σημείο ακριβώς είναι που εισάγεται η προπόνηση του ομαδικού πνεύματος.
Κίνητρα και συμπεριφορές των παικτών κατά τη φάση του «χτισίματος» μιας ομάδας.
Α) Στάδιο του σχηματισμού της ομάδας.
Κίνητρο: Ο κάθε παίκτης προσπαθεί να εγκλιματιστεί και να ενσωματωθεί στην ομάδα.
Συμπεριφορά: Όλοι είναι επιφυλακτικοί και προσεκτικοί στις παρέες τους.
Συμπεράσματα.
Κατά τη δημιουργία μιας νέας ομάδας ο κάθε ποδοσφαιριστής προσπαθεί να προσδιορίσει το ρόλο του μέσα στο σύνολο, και είναι προσεκτικός όσον αφορά τις συναναστροφές του με τους συμπαίκτες του.
Β) Στάδιο του συναγωνισμού.
Κίνητρο: Η κατάκτηση μιας θέσης στην ενδεκάδα.
Συμπεριφορά: Οι παίκτες επιδεικνύουν υψηλό ανταγωνισμό και υπάρχει κατά κάποιο τρόπο μία σύγκρουση μεταξύ τους.
Συμπεράσματα.
Σε αυτό το στάδιο που είναι το πιο κρίσιμο η συμπεριφορά των παικτών γίνεται περισσότερο επιθετική λόγω του συναγωνισμού και της υψηλής έντασης που κυριαρχεί για την κατάκτηση μιας θέσης στο βασικό σχήμα.
Γ) Στάδιο της κανονικής λειτουργίας
Κίνητρο: Ο κάθε παίκτης προσπαθεί να μάθει το παιχνίδι του συμπαίκτη του.
Συμπεριφορά: Σε γενικές γραμμές υπάρχει αποδοχή των παικτών στους κανόνες της ομαδικής δουλειάς.
Συμπεράσματα.
Η ένταση της προηγούμενης φάσης σταδιακά απομακρύνεται, οι σχέσεις μεταξύ των παικτών συσφίγγονται και αρχίζει να αναπτύσσεται ο σεβασμός.
Δ) Στάδιο ικανοποιητικής απόδοσης
Κίνητρο: Ο κάθε παίκτης προσδιορίζει τους προσωπικούς αλλά και τους στόχους της ομάδας.
Συμπεριφορά: Αίσθημα ευθύνης και εκπλήρωσης καθηκόντων.
Συμπεράσματα.
Πλέον οι παίκτες γνωρίζουν τη θέση τους στην ιεραρχία της ομάδας και κατανοούν την αξία τους μέσα στο σύνολο. Οι προσωπικοί στόχοι αλλά και οι στόχοι της ομάδας έχουν ξεκαθαριστεί και τα καθήκοντα πραγματοποιούνται με προθυμία και ζωντάνια.
Παρατηρήσεις πάνω στη δημιουργία μιας ομάδας.
Όλες οι ομάδες ξεκινούν την προετοιμασία τους για την αγωνιστική περίοδο έχοντας προσθήκες νέων παικτών. Αρκετές είναι οι ομάδες εκείνες που πραγματοποιούν τόσες πολλές μεταγραφές ώστε ο προπονητής είναι αναγκασμένος να «χτίσει» ένα σύνολο από την αρχή. Εδώ τίθεται το εξής ερώτημα: Θα μπορέσουν οι νέοι παίκτες να ενσωματωθούν στην ομάδα και σε ποιο βαθμό;
Η προετοιμασία ξεκινάει και η ομάδα εισέρχεται στο στάδιο σχηματισμού το οποίο είναι σχετικά ήρεμο. Μετά ακολουθεί το στάδιο συναγωνισμού το οποίο είναι το πιο κρίσιμο και απαιτεί πολύ χρόνο. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης η ομάδα θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη κατάλληλα και ταυτόχρονα να κερδίζει τα πρώτα επίσημα παιχνίδια της χρονιάς που είναι σπουδαία λόγω των βαθμών αλλά πολύ περισσότερο για την ψυχολογία των παικτών.
Τα φιλικά παιχνίδια στο στάδιο του συναγωνισμού είναι πολύ χρήσιμα για την εξαγωγή συμπερασμάτων όσον αφορά τη συμπεριφορά των παικτών.
Όπως αναφέραμε και πριν σε αυτή τη φάση οι παίκτες επιδεικνύουν έντονο ανταγωνισμό για την κατάκτηση μιας θέσης και αυτό μπορεί να φέρει εντάσεις και συγκρούσεις. Η κρισιμότητα αυτής της περιόδου μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ομάδα και στα επόμενα στάδια. Εάν αυτές οι καταστάσεις δεν ελεγχθούν και ο προπονητής δεν επέμβει τότε φτάνουμε στο σημείο που ο κάθε παίκτης παίζει για τον εαυτό του και θεωρεί αντίπαλο τον ίδιο το συμπαίκτη του, έχοντας βέβαια αυτό το γεγονός και τις ανάλογες επιπτώσεις στην απόδοση και στη λειτουργία της ομάδας.
Όλοι μας έχουμε παρατηρήσει περιπτώσεις εντάσεων ή συγκρούσεων ή κριτικής μεταξύ συμπαικτών π.χ. ο αμυντικός ειρωνεύεται κακόβουλα τον συμπαίκτη του που τον ντρίμπλαρε ο αντίπαλός του κ.τ.λ.
Εδώ ακριβώς είναι το σημείο που ο προπονητής παίρνει την κατάσταση στα χέρια του και επεμβαίνει αποφορτίζοντας τις εντάσεις εισάγοντας την προπόνηση του ομαδικού πνεύματος.
Αυτή η προπόνηση πραγματοποιείται εκτός του ποδοσφαιρικού γηπέδου και οδηγεί τους παίκτες στα όρια της σωματικής και ψυχικής τους αντοχής.
Είναι πολύ σημαντικό για τους ποδοσφαιριστές να βιώνουν καταστάσεις έντονου φορτίου μακριά από το γήπεδο και όλοι να επωμίζονται τις ίδιες πιέσεις.
Μορφές προπόνησης ομαδικού πνεύματος.
Στο εξωτερικό χρησιμοποιείται συχνά η προπόνηση που περιλαμβάνει δραστηριότητες παρόμοιες με εκείνες του στίβου μάχης.
Οι παίκτες δουλεύοντας ομαδικά σκαρφαλώνουν και περπατάνε πάνω σε κορμούς δέντρων που βρίσκονται σε μικρό ύψος από το έδαφος, ανεβαίνουν σε τοίχους με τη βοήθεια σκοινιών, ανεβαίνουν σε κατακόρυφα χοντρά δίχτυα, ισορροπούν πάνω σε δοκούς κ.τ.λ.
Με αυτές τις δραστηριότητες αποφορτίζονται οι εντάσεις, οι παίκτες μαθαίνουν να συνεργάζονται καλύτερα μεταξύ τους, το μυαλό τους φεύγει για λίγο από το ποδοσφαιρικό γήπεδο και αντιλαμβάνονται την έννοια της ομαδικότητας.
Τα ίδια αποτελέσματα επιτυγχάνονται με την κωπηλασία βάζοντας στους παίκτες κάποιους στόχους, με δραστηριότητες στην παραλία, και με ομαδικά αθλήματα σε γκρουπ λίγων ατόμων όπως μπιτς βόλεϊ, ποδοτένις κ.α.
Μεγάλη σημασία επίσης έχουν και τα γεύματα που μπορούν να γίνονται σε ταβέρνες ή άλλους χώρους και βοηθούν στην ανάπτυξη της ιδέας του συνόλου και της συλλογικότητας.
Επίλογος
Κάποιες δραστηριότητες που αναφέραμε προηγουμένως γνωρίζουμε πως είναι δύσκολο να εφαρμοστούν σε ορισμένες ερασιτεχνικές ομάδες λόγω του οικονομικού παράγοντα, της ευρέσεως των κατάλληλων χώρων, της μετακίνησης των παικτών, αλλά αν υπάρχει η θέληση πιστεύουμε πως όλοι μας μπορούμε να δημιουργήσουμε τις δικές μας παραλλαγές πάνω σε αυτές τις εφαρμογές.