Η Αγγλική ομοσπονδία ποδοσφαίρου στο ετήσιο συνέδριο/απολογισμό της, παρουσιάζοντας την ολοκληρωμένη προετοιμασία σε υψηλό επίπεδο, υποστήριξε ότι αποτελείται από ένα τρίγωνο το οποίο περιλαμβάνει την τεχνική/τακτική, τη σωματική και την πνευματική/ψυχολογική προετοιμασία. Ο ποδοσφαιριστής σε υψηλό επίπεδο «απαιτείται» να είναι έτοιμος σε όλους τους τομείς για να κατακτήσει την κορυφή.
Ο κολυμβητής Μαρκ Σπιτς, έχοντας πάρει εφτά χρυσά μετάλλια στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου (1972), είχε τονίσει σχετικά με τις επιτυχίες του ότι: «Οι αθλητές που συμμετείχαμε σε κάθε τελικό ήμασταν τεχνικά και σωματικά οι καλύτεροι του κόσμου, ξεχώριζα γιατί ήμουν ανώτερος ψυχολογικά». Αναδεικνύοντας την αξία της πνευματικής προετοιμασίας ο Ζινεντίν Ζιντάν τόνιζε ότι: «Ένας αγώνας ποδοσφαίρου μπορεί να κριθεί σε μια φάση ενός δευτερολέπτου, στην οποία οφείλεις να είσαι συγκεντρωμένος», θέλοντας να προσδώσει αξία στην συγκέντρωση στον αγώνα.
Η πνευματική προετοιμασία των ποδοσφαιριστών έγκειται στον έλεγχο των συναισθημάτων, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον αγώνα. Η κάθε χρονική στιγμή έχει διαφορετικές απαιτήσεις, δημιουργεί διαφορετικά συναισθήματα, «απαιτεί» ανάλογη συμπεριφορά από την πλευρά των αθλητών. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το ποδόσφαιρο έχει την ιδιαιτερότητα να βιώνονται τα συναισθήματα στο έπακρο. Όλα όσα συμβαίνουν, με τη στάση που έχει διαμορφωθεί κοινωνικά για το άθλημα, λαμβάνουν μεγάλες διαστάσεις, «βγάζουν» ακραία συναισθήματα, επιδρούν σημαντικά σε κάθε αθλητή.
Ανάλογα ακραία τείνουν να είναι και τα συναισθήματα των ποδοσφαιριστών την ώρα του αγώνα. Πάθος, ένταση, εκνευρισμός, ενθουσιασμός, πίεση, άγχος, χαρά, ικανοποίηση, είναι συναισθήματα που υπάρχουν στο ποδόσφαιρο και με την ιδιαιτερότητά του ως άθλημα, εναλλάσσονται πολλές φορές ραγδαία. Η δυσκολία του ποδοσφαιριστή είναι όχι μόνο να μπορεί να προσαρμοστεί σε κάθε κατάσταση αλλά και να μεταπηδά με την ίδια ευκολία από τη μια κατάσταση στην άλλη, με σκοπό να ανταποκριθεί στις εκάστοτε απαιτήσεις.
Όλα τα συναισθήματα μπορούν να ελεγχθούν, αρκεί ο καθένας να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο τον επηρεάζουν και διαφοροποιούν το παιχνίδι του, άρα και το αποτέλεσμα. Σε μια ομάδα που αγωνίζεται να μείνει στην κατηγορία, το πάθος και η επιθυμία να κερδίσει οπωσδήποτε το παιχνίδι την οδηγεί σε πίεση και ένταση, με την οποία οι παίκτες τρέχουν ακατάπαυστα και ακαθόριστα. Αυτό έχει ως συνέπεια να αφήνουν χώρο κενό και να πέφτουν δύο σε έναν, να κυνηγούν αντίπαλο και μπάλα χωρίς πλάνο και να κουράζονται γρήγορα. Αφήνοντας κενό χώρο, δέχονται πιο εύκολα γκολ, αδυνατώντας να δικαιολογήσουν τελικά το αρνητικό αποτέλεσμα, ενώ είχαν την απαιτούμενη θέληση και πάθος για καλή εμφάνιση, στοιχεία ωστόσο, που δεν κατάφεραν να ελέγξουν.
Ο έλεγχος του συναισθήματος εμφανίζεται ως παράγοντας που διαμορφώνει την αγωνιστική συμπεριφορά είτε το συναίσθημα είναι θετικό είτε είναι αρνητικό. Στον τελικό του Champions League στην Κωνσταντινούπολη ανάμεσα στη Milan και τη Liverpool, ο μη έλεγχος του θετικού συναισθήματος από την πλευρά της Milan την οδήγησε σε απάθεια και έλλειψη κινητικότητας στην αγωνιστική της συμπεριφορά στις αρχές του δευτέρου ημιχρόνου και τελικά στο μπλοκάρισμα που έφερε την ισοφάριση σε 3-3 από 3-0 μέσα σε 10 αγωνιστικά λεπτά. Οι παραπάνω καταστάσεις φανερώνουν τη σημασία του ελέγχου των συναισθημάτων στο ποδόσφαιρο, ένα χώρο που όλα βιώνονται σε υπερβολικό βαθμό πολλές φορές και η νίκη δείχνει να αποκτά περισσότερη σημασία από αυτή που πραγματικά έχει.
Ζαρώτης Γιάννης
Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος
www.sportpsychologist.gr
