Πολλές ελληνικές επαγγελματικές ομάδες επενδύουν χιλιάδες ευρώ στις υποδομές τους, χωρίς τελικά αυτές να αξιοποιούνται. Πολύ απλά, γιατί οι ομάδες αυτές δεν έχουν το θάρρος να τις αξιοποιήσουν. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ο νεαρός παίκτης να έχει εμπιστοσύνη στην ομάδα που τον εκπαιδεύει, ότι κάποια στιγμή θα του δοθεί η ευκαιρία να δείξει το ταλέντο του. Όπως σημαντικό είναι και η ομάδα να παρέχει στο ταλέντο, σωστά εκπαιδευμένους προπονητές με πτυχία, χαρακτήρα και φιλοσοφία, που θα ταιριάζει με τη φιλοσοφία του συλλόγου.
Μεγάλο μείον στις ημέρες μας είναι η πληθώρα των αλλοδαπών ποδοσφαιριστών, που έρχονται από χώρες όπως η Λατινική Αμερική και Αφρική και τροφοδοτούν τους σύλλογος των επαγγελματικών κατηγοριών, τη στιγμή μάλιστα που τα δικά μας ταλέντα δεν υστερούν στις συγκεκριμένες επιλογές. Προσωπικά πιστεύω ότι ο λόγος είναι οικονομικός, αλλά σίγουρα δεν είναι επαρκής. Οι σύλλογοι και οι διάφοροι μάνατζερ βλέπουν κάποιες λίστες και δεν επενδύουν σε ένα ταξίδι σε μερικά χωριά της επαρχίας, για να δουν παίκτες από κοντά. Κι αν τυχόν αναπτυχθεί ένας παίκτης από τις υποδομές τους και μοσχοπουληθεί, τότε η ομάδα συνήθως κάνει το λάθος να αγοράσει παίκτες αμφίβολης αξίας, μην κοιτώντας στο δικό της το μαντρί.
Στην Ελλάδα, δυστυχώς, οι περισσότερες επαγγελματικές ομάδες περιμένουν τα ταλέντα να έρθουν από μόνα τους στην πόρτα τους, ενώ θα έπρεπε η ίδια να στέλνει τους σκάουτέρ της, σε διαφορετικό γήπεδο κάθε Σαββατοκύριακο κι όχι σε αυτό που παίζει η ομάδα τους. Οι εποχές έχουν αλλάξει για όλους, ακόμα και για τις μεγάλες ομάδες. Οι ομάδες ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την υπογραφή ενός ελπιδοφόρου παίκτη. Οι επαγγελματικές ομάδες πρέπει συνεργάζονται με τις ερασιτεχνικές, για να έχουν τον πρώτο λόγο σε περίπτωση που ένας πιτσιρικάς ξεχωρίσει. Προσωπική μου γνώμη είναι ότι αυτές οι συνεργασίες εδώ στην Ελλάδα γίνονται σε εντελώς λάθος βάση. Αντί να στηρίζουν τις μικρές ομάδες οικονομικά και υλικά, οι επαγγελματικές ομάδες ζητούν οικονομικά ανταλλάγματα για να χρησιμοποιήσει η ερασιτεχνική ομάδα το όνομα και το λογότυπο της επαγγελματικής ομάδας. Θέλω να πιστεύω ότι αυτό αλλάζει ήδη. Και μια και αναφερθήκαμε στον οικονομικό τομέα, σίγουρο είναι ότι αυτές οι επενδύσεις, για την διατήρηση και την εξέλιξη των υποδομών, θέλουν πολλά λεφτά.
Όλα τα ταλέντα μας κάθονται κάθε Τρίτη και Τετάρτη βράδυ, για να απολαύσουν το όμορφο ποδόσφαιρο του Τσάμπιονς Λιγκ. Όλα τα παιδιά, σίγουρα ονειρεύονται κάποια μέρα να ακούσουν τον ύμνο του, ως παίκτες, μέσα από τον αγωνιστικό χώρο. «Πως θα το καταφέρω»; Αυτήν την ερώτηση, σίγουρα πολλά παιδιά την έχουν κάνει στον πατέρα τους.
Ένας γνωστός μάνατζερ μας είπε: «Μπορεί να μην είναι εύκολο, αλλά ακολουθώντας ένα σωστό πρόγραμμα εκπαίδευσης, το κάθε ταλέντο, κάποια στιγμή σίγουρα θα έχει την ευκαιρία του». Σκάουτερ των μεγάλων ευρωπαϊκών ομάδων «χτενίζουν» όλα τα γήπεδα της Ευρώπης κάθε βδομάδα και ο κάθε σκάουτερ έχει και τους πληροφοριοδότες του, που θα τον ενημερώσουν για την ύπαρξη ενός εξαίρετου ποδοσφαιριστή. Οι σκάουτερ ή οι πληροφοριοδότες τους, ξέρουν καλά ότι πρέπει να παρακολουθήσουν τον παίκτη, χωρίς αυτός να το γνωρίζει.
Ο δρόμος προς την καταξίωση δεν είναι εύκολος, αλλά το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο είναι γεμάτο από παραδείγματα ποδοσφαιριστών που το κατάφεραν σε μικρή ηλικία.
Γνωστός σκάουτερ μεγάλης Ευρωπαϊκής ομάδας μας είπε: «Ακολουθούμε κάθε πληροφορία, πολλές φορές και μη αξιόπιστη, για να είμαστε σίγουροι ότι ο παίκτης δεν μας κάνει. Τις περισσότερες φορές παρακολουθούμε την εξέλιξη ενός ποδοσφαιριστή και ως παίκτη αλλά και ως χαρακτήρα. Μπορεί να μας πάρει δύο ή και τρία χρόνια έως ότου πάρουμε την απόφαση να τον δοκιμάσουμε στο προπονητικό μας κέντρο».
Μιλώντας με έναν εκπρόσωπο της Μπάγερν Μονάχου, μας είπε ότι τα έξοδα για να διατηρούμε κάθε χρόνο τη σχολή ποδοσφαίρου, είναι ένα μυστικό. Όλη η επένδυση στοιχίζει ένα 7ψήφιο νούμερο (ευρώ), κάθε χρόνο. Αλλά, για να αγοράσεις παίκτες όπως ο Φιλίπ Λαμ, ο Μύλλερ, ο Σβαϊνστάιγκερ, ο Αλάμπα, ο Μπάντστουμπερ, θα πρέπει να ξοδευτούν πολλαπλάσια χρήματα, με αμφίβολη απόδοση.
Μαζί, με τον εκπρόσωπο της Μπάγερν, είχαμε παρακολουθήσει πριν χρόνια ένα παιχνίδι υποδομών και δεν είχα σταματήσει να θαυμάζω έναν συγκεκριμένο ποδοσφαιριστή 18 χρονών. Η κάθε ενέργεια αξίας θαυμασμού, ψηλά το κεφάλι, πλήρη έλεγχο του γηπέδου, πάσες και σέντρες ακριβείας, αποφασιστικός στην ντρίπλα. Είχα πει στον υπεύθυνο των υποδομών της ομάδας: «σαν να μας κρύβετε τον καινούργιο Μέσσι». Εκείνος είχε κουνήσει αρνητικά το κεφάλι του και μου είχε πει: «παρά είναι τεμπέλης στις προπονήσεις και βασίζεται αποκλειστικά στο ταλέντο του. Δυστυχώς θα παραμείνει ένα αιώνιο ταλέντο». Πραγματικά, ο συγκεκριμένος ποδοσφαιριστής πουλήθηκε σε μια ελβετική ομάδα και είναι ακόμα ένα… ταλέντο.
Όταν ένας νεαρός προσκαλείται σε μια μεγάλη ομάδα, το ταλέντο του είναι δεδομένο. Όταν όμως ο νεαρός φιλοξενηθεί στις προπονητικές εγκαταστάσεις, τότε μιλάμε για μια εξαιρετική περίπτωση ταλέντου. Στο σύνολο αυτοί οι εσώκλειστοι παίκτες δεν πρέπει να ξεπερνούν τους 14-16. Έτσι θα έχουν την αναγκαία προσοχή από τους επιβλέποντες. Από αυτά τα εξαίρετα ταλέντα θα τα καταφέρουν μόνο 3-4 να φτάσουν στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Όπως καταλαβαίνετε, το ταλέντο με την μπάλα στα πόδια δεν αρκεί, πρέπει να έχεις θέληση και στην προπόνηση.
Η δύσκολη ηλικία για παιδιά που μένουν εσώκλειστα είναι από 15 έως 18 ετών. Είναι δύσκολο να τους μάθεις κάτι καινούργιο, αποκτούν πλέον τη δική τους γνώμη μπαίνοντας στην εφηβεία. Ιδιαίτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι προπονητές των εσώκλειστων, είναι όταν τα Σαββατοκύριακα οι φίλοι των παικτών πηγαίνουν για διασκέδαση και αυτά πρέπει να πάνε για ύπνο. Όταν οι φίλοι έχουν φιλενάδες και εκείνοι πρέπει να κοιμηθούν με μια μπάλα. Πρέπει να τους εξηγήσουν ότι η ομάδα μπορεί να χάσει έναν πολύ καλό παίκτη, αλλά και αυτός θα χάσει όλη την επένδυση που έκανε τα προηγούμενα χρόνια.
«Δεχόμαστε πολλά παρακάλια από γονείς να δεχτούμε έναν παίκτη εσώκλειστο» μου λέει ο υπεύθυνος υποδομών της Bayern. «Ευτυχώς, το λάθος να υποκύψουμε στα παρακάλια του γονέα, το κάναμε μόνο μια φορά στο παρελθόν. Αν και επρόκειτο για μια πάρα πολύ καλή περίπτωση, ενός παίκτη από το Περού, το παιδί κατάφερε να μείνει μαζί μας μόνο έξι μήνες. Όλο αυτό τον καιρό το παιδί ήταν δυστυχισμένο, αλλά ο πατέρας απλά δεν καταλάβαινε».
Παρακολουθώντας μια προπόνηση ενός τμήματος των υποδομών.
Σε ένα από τα διπλανά γήπεδα έκανε προπόνηση η ανδρική ομάδα, γεμάτη αστέρες, με αρκετούς παίκτες που ξεκίνησαν την ποδοσφαιρική τους καριέρα υπό τις εντολές του συνομιλητή μου. «Δυστυχώς» μου λέει ο συνομιλητής μου «όλοι αυτοί οι παίκτες που κάποτε έπαιζαν κάτω από τις οδηγίες μου, δεν περνάνε να κάτσουν να δουν λίγο». Από τη μια το έχει μεν ως παράπονο, γνωρίζοντας ότι όλη η δουλειά του δεν γίνεται υπό το φως της δημοσιότητας, αλλά από την άλλη έχει την επίγνωση, ότι ίσως να είναι και καλύτερα έτσι, γιατί, όπως μου λέει «όταν παρακολουθούν διάφορες προσωπικότητες το παιχνίδι των νεαρών, αυτοί πάντα προσπαθούν να κάνουν το κάτι παραπάνω μαγικό».
Παρακολουθώντας την προπόνηση, σε μια δυνατή μονομαχία δύο πιτσιρικάδες είναι στο έδαφος. Ο ένας κρατεί το πόδι του, ο άλλος τη μέση του. Προπονητής και ιατρός του αγώνα πηγαίνουν αμέσως από πάνω. Όταν είδαν ότι δεν ήταν κάτι σοβαρό, ο προπονητής είπε αυστηρά: «σηκωνόμαστε, δίνουμε το χέρι και συνεχίσουμε, δεν κρατάμε κακία». Και έτσι έγινε. Όταν μετά από πέντε λεπτά οι δρόμοι τους διασταυρώθηκαν ξανά, είχαμε μια δίκαιη μονομαχία.
Από τα πρώτα τμήματα γίνεται ξεκαθάρισμα στους χαρακτήρες. Πρέπει να μάθουν οι νέοι μας να συμπεριφέρονται. Η ομάδα, και όχι ο προπονητής, πρέπει να θέσει τους κανόνες συμπεριφοράς π.χ. για το κάπνισμα ή τους σχολικούς ελέγχους. Όποιος έχει κακούς βαθμούς μένει σπίτι να διαβάσει, δεν κάνει προπόνηση. Και όποιος δεν κάνει προπόνηση δεν παίζει. Αυτό θα δώσει το έξτρα κίνητρο, ώστε οι νεαροί ποδοσφαιριστές να γίνουν καλύτεροι και στο σχολείο τους. Φυσικά και εμείς οι προπονητές και οι ομάδες πρέπει να είμαστε δίκαιοι όταν οι νέοι έχουν μια εξεταστική περίοδο και να είμαστε ευέλικτοι σε αλλαγές π.χ. να προπονηθεί ο παίκτης σε άλλο τμήμα.
Η δουλειά του προπονητή στις υποδομές είναι η βρόμικη δουλειά. Ο προπονητής των υποδομών λείπει από το σπίτι του, πολλές φορές όλο το Σαββατοκύριακο, γι’ αυτό και πολύ σπάνια θα δούμε πρώην επαγγελματίες ποδοσφαιριστές να ασχολούνται σε αυτό το τομέα. Κάτι που πρέπει να αλλάξει, δεδομένου του ενθουσιασμού και του κινήτρου που έχει ο νεαρός ποδοσφαιριστής, όταν ο προπονητής του ήταν επαγγελματίας παίκτης.
Σε κάθε περίπτωση στο επίκεντρο της προσοχής πρέπει να είναι ο παίκτης, όχι ο αγώνας ή ο προπονητής. Δεν πρέπει να μας νοιάζει αν που και που χάσουμε έναν αγώνα, αν αυτό σημαίνει ότι θα κερδίσουμε έναν ποδοσφαιριστή. Η ομάδα έχει πολύ μεγαλύτερο κέρδος από αυτό. Μεγάλες ομάδες θυσιάζουν πρωταθλήματα και κύπελλα (των υποδομών) αλλά προωθούν συχνά στην πρώτη ομάδα τέσσερις με πέντε παίκτες.
Πρέπει να δίνουμε την ευκαιρία σε ταλέντα να προπονηθούν με την ανδρική ομάδα. Αυτό δίνει έξτρα κίνητρο στο νεαρό. Εκεί, ο νεαρός θα καταλάβει τη δυσκολία του επαγγέλματος που έχει επιλέξει, θα έχει την πίεση του ανταγωνισμού, που λόγω του ταλέντου του ίσως να μην έχει κατανοήσει πλήρως ακόμα. Σε αυτόν τον ανταγωνισμό, θα πρέπει ο προπονητής να δώσει μεγάλη προσοχή και χρόνο στο νεαρό, ο οποίος, από πρώτη επιλογή θα βρεθεί να ανταγωνίζεται για την ίδια, τη δική του θέση, με μεγαλύτερους σε ηλικία και πιο έμπειρους παίκτες. Σε αυτό τον ανταγωνισμό ο νεαρός θα καταλάβει ότι τη φανέλα του βασικού δεν θα την πάρει σπίτι του. Ακόμα, είναι σημαντικό ένας νεαρός ποδοσφαιριστής να βλέπει ένα συμπαίκτη του να συμπεριλαμβάνεται στην πρώτη ομάδα. Σκέφτεται: αφού το κατάφερε αυτός, μπορώ να το καταφέρω κι εγώ. Είναι απαραίτητο, ο νεαρός παίκτης να βλέπει ότι πραγματικά θα του δοθεί στο μέλλον η ευκαιρία να αναδειχτεί.
Ομάδες που θέλουν ασχοληθούν σοβαρά με τις υποδομές, θα πρέπει να προγραμματίσουν καλά τις διάφορες ηλικίες και στάδια, ώστε ο παίκτης να ανέβει και να φτάσει έτοιμος τεχνικά και τακτικά στην πρώτη ομάδα.
