Με την εισαγωγή των σύγχρονων ηλεκτρονικών συστημάτων, η ανάλυση αγώνων έχει γίνει πλέον πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που χρησιμοποιείται ευρύτατα στις ΗΠΑ και κερδίζει ολοένα έδαφος στην Ευρώπη, ακόμα και στις μικρές κατηγορίες.
Ένα σημαντικό στάδιο στην βίντεο ανάλυση αγώνων και προπονήσεων, είναι η παρουσίαση των αποτελεσμάτων. Οι περισσότεροι προπονητές δεν διαθέτουν την πολυτέλεια να αφιερώνουν πολλές ώρες για την συλλογή και κατανόηση μεγάλων ποσοτήτων πληροφοριών, ενώ, δυστυχώς, πολλές φορές προκύπτουν προβλήματα. Επομένως, η επιλογή και η παρουσίαση των αποτελεσμάτων παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποδοτικότητα της βίντεο ανάλυσης. Από τη στιγμή που ο προπονητής έχει στα χέρια του τις απαραίτητες πληροφορίες, πρέπει να τις παρουσιάσει στους παίκτες, είτε ατομικά, είτε συνολικά στην ομάδα, με τον πιο ενδιαφέροντα και αποτελεσματικό τρόπο.
Μέρος Ι
Τμηματοποίηση, ανάλυση και αναδόμηση αγώνα μέσω βίντεο
Είναι ουσιώδες να γνωρίζουν οι προπονητές γιατί θέλουν να χρησιμοποιήσουν την ανάλυση και τι ακριβώς επιζητούν στα αποτελέσματα. Οι τέσσερις βασικές πτυχές απόδοσης που μπορούν να μετρηθούν είναι η τεχνική, η τακτική, η φυσική κατάσταση και η συμπεριφορά. Οι τομείς αυτοί μπορούν να υποδιαιρεθούν σε καταστάσεις, ανάλογα με το αν η ομάδα έχει την κατοχή της μπάλας (επίθεση) ή όχι (άμυνα ή μη επαφή με την μπάλα). Η διαφοροποίηση αυτή είναι πολύ σημαντική για την εκτίμηση της αμυντικής και επιθετικής συνεισφοράς των παικτών σε διαφορετικές καταστάσεις. Για παράδειγμα, η ανάλυση της σχέσης προσπάθειας-απόδοσης ενός μέσου μπορεί να αποδείξει ότι ο παίκτης αυτός αποδίδει καλά στην επίθεση, αλλά υστερεί στην άμυνα.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι ανάλυσης των δεδομένων. Ο προπονητής μπορεί να θέλει να εστιάσει στη διαφοροποίηση ή στην ομοιομορφία αγωνιστικών συμπεριφορών σε διαδοχικούς αγώνες, όπως για παράδειγμα την ομοιομορφία της φυσικής προσπάθειας ενός μέσου σε δέκα διαδοχικούς αγώνες, με γνώμονα τον αριθμό των έντονων προσπαθειών που πραγματοποιεί. Τα στοιχεί μπορεί να δείχνουν ότι η απόδοση του παίκτη μειώνεται κατά το διάστημα αυτό, και ότι μπορεί να χρειάζεται ξεκούραση ή να έχει κάποιον τραυματισμό. Μπορούν να εξεταστούν επίσης τα διάφορα λάθη που κάνουν οι παίκτες, ή οι επιτυχημένες ενέργειες. Ο προπονητής μπορεί, επίσης, να εξετάσει την αποδοτικότητα της τακτικής του. Όταν, για παράδειγμα, ένας προπονητής αλλάζει το επιθετικό στυλ της ομάδας του, μπορεί να εκτιμήσει την αποτελεσματικότητα της νέας τακτικής σε ένα διάστημα 10 διαδοχικών παιχνιδιών, συγκρίνοντας τα σουτ, επιτυχημένα ή μη, με τον αριθμό των ολοκληρωμένων επιθετικών ενεργειών της προηγούμενης τακτικής.
Εκτός από τους διάφορους τρόπους ανάλυσης ποσοτικών δεδομένων, υπάρχουν επίσης πολλοί τρόποι εξέτασης της απόδοσης είτε σε επίπεδο παίκτη, είτε σε επίπεδο ομάδας (δικιάς μας ή του αντιπάλου), αλλά και σε επίπεδο χρόνου και σε επίπεδο είδους αγώνα. Παραδείγματα:
· Ατομική ανάλυση (εξέταση μεμονωμένων παικτών)
· Συγκριτική ανάλυση (εξέταση δύο παικτών, όπως δύο επιθετικών)
· Τμηματική ανάλυση ομάδας (άμυνα, κέντρο, επίθεση)
· Ανάλυση ομάδας (δικιά μας ομάδα, αντίπαλοι)
· Ανάλυση διαφορετικών περιόδων αγώνα (ανά 3 , 5 ή 15 λεπτά πχ)
· Συγκριτική ανάλυση ημιχρόνων
· Συγκριτική ανάλυση μεταξύ διαφορετικών αγώνων
· Συνοπτική ανάλυση σεζόν ή συγκριτική ανάλυση μεταξύ διαφορετικών σεζόν
· Ανάλυση και σύγκριση με βάση το είδος αγώνα (φιλικό, πρωτάθλημα, κύπελλο, Ευρώπη)
Τα στοιχεία μπορούν να παρουσιαστούν με διάφορους τρόπους, όπως με βάση τον χρόνο (πχ. συνολικός χρόνος κατοχής στο αντίπαλο μισό), απόσταση (συνολική απόσταση που έχει διανυθεί), ταχύτητα (πχ. μέγιστη ταχύτητα σπριντ), ποσοτικά στοιχεία (πχ. συνολικός αριθμός κερδισμένων κόρνερ), ποσοστά (πχ. ποσοστό χαμένων κεφαλιών), αναλογία (πχ. αναλογία σουτ εντός/εκτός στόχου) και σκορ (πχ. αποτέλεσμα αγώνα).
Είναι πάντα σημαντικό η ανάλυση να γίνεται με βάση τα στοιχεία του αντιπάλου, με το στυλ παιχνιδιού της ομάδας μας και των αντιπάλων, με τις προηγούμενες επιδόσεις και, εάν είναι εφικτό, με βάση τα αναμενόμενα αποτελέσματα (από τα στάνταρ προηγούμενων αγώνων), τόσο σε ατομικό, όσο και σε συνολικό επίπεδο.
Υπάρχουν πολλές μέθοδοι ανάλυσης αγώνων, που προσανατολίζονται είτε στην ποσοτική (δεδομένα επιδόσεων), είτε στην ποιοτική ανάλυση (βίντεο ανάλυση και τμηματοποίηση παιχνιδιού). Κάθε μία από αυτές τις μεθόδους παρουσιάζει τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Οι ποσοτικές πληροφορίες μπορούν να βοηθήσουν τον προπονητή να λάβει τις σωστές αποφάσεις για την απόδοση της ομάδας του. Όμως, η χρησιμότητα των ποσοτικών πληροφοριών περιορίζεται στην στατιστική καταμέτρηση και δεν αναδεικνύει την αγωνιστική συμπεριφορά σε διαφορετικές καταστάσεις παιχνιδιού, όπως μπορεί να το κάνει η ποιοτική ανάλυση αγώνων χάρη στην βίντεο ανάλυση. Ο συνδυασμός ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων, που είναι δυνατός με τα προγράμματα SPORTSCODE GAMEBREAKER μπορεί να φέρει τα καλύτερα αποτελέσματα.
Ποιοτική πληροφορία – Βίντεο ανάλυση
Όπως αναφέραμε προηγουμένως, παρόλο που τα ποσοτικά-στατιστικά στοιχεία είναι πολύ χρήσιμα, οι περισσότεροι προπονητές προτιμούν την χρήση βίντεο, είτε σε ψηφιακή, είτε σε αναλογική μορφή. Το βίντεο ενός αγώνα προσφέρει στοιχεία που είναι πέρα από την αντικειμενική ακρίβεια των στατιστικών δεδομένων και απαιτούν την ερμηνεία ενός έμπειρου προπονητή, ο οποίος θα είναι σε θέση να διακρίνει την τεχνική και τακτική συμπεριφορά, καθώς και τη φυσική απόδοση και την συμπεριφορά των παικτών. Η βίντεο ανάλυση, επομένως παρέχει πολλές δυνατότητες στον προπονητή.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την περίπτωση των στημένων φάσεων. Η απλή ποσοτική-στατιστική ανάλυση θα μας δώσει μόνο τον αριθμό, τη θέση και το ποσοστό επιτυχίας των στημένων φάσεων. Η βίντεο ανάλυση όμως, μας επιτρέπει να δούμε πώς οδηγηθήκαμε στη στημένη φάση, να εξετάσουμε την αμυντική οργάνωση ή τον επιθετικό σχηματισμό, τόσο της ομάδας μας όσο και του αντιπάλου, πριν και κατά την εκτέλεση της στημένης φάσης και να εντοπίσουμε τα λάθη και τις επιτυχημένες ενέργειες. Αν η άμυνα παρουσιάζει κενά, υπάρχει πρόβλημα αλληλοκάλυψης, οι παίκτες δεν γυρίζουν έγκαιρα στις θέσεις τους, όλα αυτά δεν θα φανούν στην στατιστική-ποσοτική παρουσίαση, αλλά στην βίντεο ανάλυση, η οποία θα παρουσιάσει την αμυντική συμπεριφορά και τις θέσεις των παικτών στις δεδομένες φάσεις. Ο προπονητής μπορεί, επίσης, να εστιάσει σε έναν αμυντικό που επανειλημμένα βρίσκεται στην λάθος πλευρά ενός αντιπάλου. Η βίντεο ανάλυση είναι εξαιρετικά χρήσιμη και στην καταγραφή της αγωνιστικής συμπεριφοράς χωρίς μπάλα, η οποία είναι αδύνατο να καταγραφεί με την ποσοτική-στατιστική ανάλυση. Εάν, για παράδειγμα, οι δύο επιθετικοί δεν δημιουργούν αρκετό χώρο, η βίντεο ανάλυση μπορεί να εστιάσει και να καταγράψει τις κινήσεις τους χωρίς μπάλα.
Πώς μπορεί το βίντεο ενός αγώνα να βοηθήσει τον προπονητή; Η προφανής απάντηση είναι ότι ο προπονητής μπορεί να δει και τα 90’ του αγώνα για να σχηματίσει μια συνολική άποψη. Όμως, στο 99% των περιπτώσεων, ο προπονητής δεν διαθέτει τον απαραίτητο χρόνο για να παρακολουθήσει ολόκληρο τον αγώνα και να συνάγει τις απαραίτητες πληροφορίες. Στην περίπτωση αυτή, ο προπονητής μπορεί να ζητήσει από τον υπεύθυνο ανάλυσης της ομάδας ή κάποιον εξωτερικό συνεργάτη να του ετοιμάσει μια συνοπτική βίντεο ανάλυση, η οποία θα περιέχει τις σημαντικότερες αμυντικές και επιθετικές φάσεις. Οι φάσεις αυτές μπορεί, σε δεύτερη φάση, να ταξινομηθούν σε καλές ή κακές. Ανάλογα με τα σημεία στα οποία θέλει να επιμείνει, ο προπονητής μπορεί να ζητήσει την λεπτομερή ανάλυση μιας συγκεκριμένης φάσης, ή μιας συγκεκριμένης πτυχής του παιχνιδιού, όπως οι στημένες φάσεις, ή η συμπεριφορά της άμυνας. Η απόδοση μπορεί να αναλυθεί βήμα-βήμα, είτε σε αργή κίνηση, είτε με πάγωμα και επίδειξη της κίνησης καρέ-καρέ για να τονιστούν δεδομένες κινήσεις. Μπορεί, τέλος, ο προπονητής να θέλει να εξετάσει την ομάδα σε μια συγκεκριμένη περίοδο του αγώνα, όπου η ομάδα δέχθηκε ιδιαίτερη πίεση και να αναλύσει το πώς οδηγήθηκε η ομάδα στην δύσκολη θέση και το πώς αντέδρασαν οι παίκτες.
Καθώς το SPORTSCODE και το GAMEBREAKER είναι προγράμματα που συνδυάζουν την στατιστική-ποσοτική ανάλυση με την ποιοτική-βίντεο ανάλυση, ο προπονητής έχει στη διάθεσή του άμεση πρόσβαση σε λίστες δεδομένων για κάθε πτυχή του αγώνα. Τα δεδομένα αυτά παρουσιάζονται με βάση την γραμμή χρόνου του αγώνα, όπου οι επιλεγμένες φάσεις καταχωρούνται «επάνω» στη γραμμή του χρόνου, στη στιγμή που συνέβησαν. Με ένα απλό κλικ στην καταχωρημένη φάση ξεκινάει η αναπαραγωγή του βίντεο-κλιπ που περιέχει την επιλεγμένη φάση. Με τον τρόπο αυτό, ο προπονητής έχει στη διάθεσή του βίντεο-κλιπ που αφορούν συγκεκριμένες φάσεις που τον ενδιαφέρουν, ταξινομημένα ανά είδος φάσης, χρονική στιγμή, παίκτη, σημείο του γηπέδου κτλ. Επιπλέον, μία από τις πολλές δυνατότητες που προσφέρουν τα προγράμματα αυτά είναι η συρραφή βίντεο-κλιπ, ώστε, για παράδειγμα, ο προπονητής να μπορεί να δείξει όλα τα σουτ μαζί. Και φυσικά, πρέπει να αναφέρουμε τη δυνατότητα στατιστικής-ποσοτικής παρουσίασης των επιλεγμένων δράσεων, καθώς οι επιλεγμένες φάσεις που έχουν μαρκαριστεί πάνω στη γραμμή του χρόνου, καταγράφονται αυτόματα σε πίνακες, επιτρέποντας την εξαγωγή τους σε όποιο φορμάτ επιθυμούμε.
Βασικές πτυχές που εξετάζονται στην βίντεο ανάλυση
|
Επιθετικές ενέργειες
|
Αμυντικές ενέργειες |
|
Σύστημα / Τοποθέτηση ομάδας |
Σύστημα / Τοποθέτηση ομάδας |
|
Προσπάθειες για γκολ |
Ελεύθερα |
|
Διείσδυση στην αντίπαλη περιοχή |
Κόρνερ |
|
Χτίσιμο παιχνιδιού |
Τερματοφύλακας |
|
Ελεύθερα |
Έναν με έναν |
|
Κόρνερ |
Παιχνίδι υποστήριξης-δημιουργία χώρου |
|
Κρος |
|
|
Έναν με έναν |
|
|
Παιχνίδι υποστήριξης-δημιουργία χώρου |
|
Περιορισμοί στην ανάλυση
Όπως είδαμε προηγουμένως, σχεδόν κάθε αγωνιστική πτυχή μπορεί να καταγραφεί, να εκτιμηθεί και να αναλυθεί με βάση το βίντεο του αγώνα. Όμως οι πληροφορίες που είναι διαθέσιμες περιορίζονται σε αυτά που έχει καταγράψει η κάμερα. Κατά συνέπεια, μπορεί να αποσιωπηθούν σημαντικές ενέργειες χωρίς μπάλα, αφού συνήθως η λήψη επικεντρώνεται στην πορεία της μπάλας, ειδικά στις τηλεοπτικές λήψεις. Αυτό μπορεί, έως έναν βαθμό να αποφευχθεί εάν η ομάδα βιντεοσκοπεί τον αγώνα. Η έλλειψη πληροφοριών για τις ενέργειες χωρίς μπάλα μπορεί να είναι πολύ σημαντική, δεδομένου ότι ο συνολικός χρόνος κατοχής ενός παίκτη μπορεί να είναι κάτω του 2% της συνολικής διάρκειας του αγώνα. Για παράδειγμα, ένας προπονητής μπορεί να θέλει να εξετάσει πώς η ομάδα του δέχτηκε γκολ μετά από αντεπίθεση από εκτέλεση κόρνερ της ομάδας του. Εάν η κάμερα έχει εστιάσει στην εκτέλεση του κόρνερ στο αντίπαλο μισό, η ανάλυση της τοποθέτησης των αμυντικών της ομάδας του είναι αδύνατη.
Μέρος ΙΙ
Παρουσίαση αποτελεσμάτων της βίντεο ανάλυσης
Ένα πολύ σημαντικό σημείο για τη διαδικασία της βίντεο ανάλυσης είναι η παρουσίαση των πληροφοριών στους παίκτες σχετικά με την επίδοσή τους ή την επίδοση των αντιπάλων, μέσα από τα βίντεο-κλιπ, την αναδόμηση (μαρκάρισμα και συρραφή) των επιλεγμένων φάσεων και την παρουσίαση των στατιστικών-ποσοτικών δεδομένων. Οι παρουσιάσεις μπορεί να απευθύνονται είτε μεμονωμένα σε παίκτες, είτε συνολικά στην ομάδα. Η συχνότητα και ο τρόπος των παρουσιάσεων ποικίλλει, ανάλογα με τις ανάγκες της ομάδας. Μπορεί να γίνεται σε εβδομαδιαία βάση, με την ανάλυση του προηγούμενου αγώνα, ή ανά μήνα, ή ακόμα πριν από κάποιο κρίσιμο παιχνίδι για την ανάλυση της συμπεριφοράς του αντιπάλου. Η παρουσίαση μπορεί να είναι επίσης χρήσιμη πριν από την έναρξη της σεζόν, με τον προπονητή να έχει καθορίσει κάποιους στόχους και να προσαρμόζει την προπόνηση σύμφωνα με τα συμπεράσματα της ανάλυσης της προηγούμενης περιόδου, ή σύμφωνα με την ανάλυση των φιλικών αγώνων. Κατά τη διάρκεια της σεζόν, καλό είναι να αποτιμάται η επίδοση παικτών και ομάδας τουλάχιστον ανά 10 παιχνίδια, πριν και μετά τα Χριστούγεννα και στα μισά της σεζόν.
Τα συμπεράσματα από τη βίντεο ανάλυση είναι πολύτιμα για την καθοδήγηση της ομάδας πριν ή κατά τη διάρκεια ενός αγώνα και για τη σχεδίαση του επόμενου. Ο προπονητής και ο βοηθός του θα πρέπει πάντα να έχουν τον τελευταίο λόγο για το περιεχόμενο των πληροφοριών που θα δοθούν στους παίκτες. Όσον αφορά τις πληροφορίες που θα δώσετε στους παίκτες πριν τον αγώνα, είναι καλύτερο να τους μιλήσετε δύο ώρες πριν την έναρξη του παιχνιδιού, καθώς μπορούν ακόμα να αφομοιώσουν τις πληροφορίες. Αποφύγετε να τους δίνετε πληροφορίες την τελευταία στιγμή. Μην ξεχνάτε ότι οι παίκτες προετοιμάζονται ψυχολογικά για τον αγώνα και συνεπώς κάθε πληροφορία θα πρέπει να είναι σαφής, σύντομη και περιεκτική ώστε να μπορέσουν οι παίκτες να την αφομοιώσουν.
Στο εξωτερικό χρησιμοποιείται ευρύτατα η ανάλυση σε πραγματικό χρόνο κατά τη διάρκεια του αγώνα. Πρόκειται βέβαια για μια ανάλυση βασικών παραμέτρων, που έχει σκοπό να τροφοδοτήσει τον προπονητή με τα στατιστικά στοιχεία που χρειάζεται για να παρεμβαίνει πιο αποτελεσματικά στο παιχνίδι. Βέβαια, κάθε προπονητής κάνει χρήση των βασικότερων ποσοτικών-στατιστικών στοιχείων, όπως ο αριθμός των κόρνερ και των ελεύθερων κτλ. Ανεξάρτητα από τις δυνατότητες ανάλυσης που διαθέτει, ο προπονητής θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός στο τι επιλέγει να πει στους παίκτες του την ώρα του αγώνα. Για παράδειγμα, εάν ένας παίκτης χάνει διαρκώς στις εναέριες μονομαχίες, δεν έχει κανένα νόημα να του πει ο προπονητής: «Μήτσο, έχεις χάσει το 66% των εναέριων μονομαχιών!». Αντίθετα, ο προπονητής πρέπει να επικεντρωθεί στο επιθυμητό αποτέλεσμα και να του πει να προσέχει τις κεφαλιές, ή να προωθηθεί. Πάντως κάθε πληροφορία που δίδεται την ώρα του αγώνα πρέπει να είναι άμεσα σχετική με την αλλαγή συμπεριφοράς που απαιτείται από τον παίκτη.
Μετά τον αγώνα, καλό είναι να δίνεται στους παίκτες μια συνολική πρώτη θεώρηση του παιχνιδιού, αλλά τα βιαστικά σχόλια θα πρέπει να αποφεύγονται. Τα σχόλια του προπονητή λαμβάνουν υπόψη δύο παραμέτρους: την ατομική και την ομαδική απόδοση. Εάν, για παράδειγμα, η ομάδα κέρδισε τον αγώνα, αλλά κάποιοι παίκτες δεν έπαιξαν καλά, ο προπονητής πρέπει να βρει την ισορροπία, τονίζοντας τα θετικά, αλλά και τα αρνητικά σημεία της αγωνιστικής συμπεριφοράς.
Πιο λεπτομερής σχολιασμός του αγώνα γίνεται αφότου έχει γίνει η ανάλυση των κυριότερων σημείων. Οι περισσότεροι προπονητές προτιμούν να παρουσιάσουν τα αποτελέσματα στην ομάδα τους την επόμενη μέρα του αγώνα, ή πριν την επόμενη προπόνηση, όσο ο αγώνας είναι ακόμα «φρέσκος» στη μνήμη τους. Υπάρχουν κάποια σημεία που πρέπει να τονιστούν και τα οποία ο προπονητής πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του όταν χρησιμοποιεί ένα σύστημα βίντεο ανάλυσης. Καταρχάς, πρέπει να τονιστεί ότι η ύπαρξη του βίντεο και των μαρκαρισμένων φάσεων αποτελεί μια πολύ σημαντική βάση για τη δουλειά του προπονητή, καθώς πρόκειται για μια αντικειμενική απεικόνιση της αγωνιστικής συμπεριφοράς. Εκεί λοιπόν θα στηριχτεί ο προπονητής για να περάσει το μήνυμά του και να προβεί στις απαραίτητες διορθώσεις. Αυτό είναι και το ξεκάθαρο πλεονέκτημα της βίντεο ανάλυσης. Το ζήτημα είναι, όμως, πώς θα χειριστεί ο προπονητής τις πληροφορίες αυτές. Πολλοί παίκτες είναι ευαίσθητοι στην κριτική και μπορεί να αισθανθούν απειλή εάν η αγωνιστική τους συμπεριφορά «μπει στο μικροσκόπιο», ιδιαίτερα με το βίντεο, όπου οι αδυναμίες τους δείχνονται ξανά και ξανά. Συνεπώς, ο προπονητής θα πρέπει να χειρίζεται με προσοχή τις ομιλίες του στους παίκτες. Καλό θα είναι να αποφεύγει να επικεντρώνεται με επιμονή σε ατομικές αδυναμίες, αλλά να αντίθετα να εστιάζει στη συνολική λειτουργία . Για παράδειγμα, αν πρόκειται για τα λάθη ενός αμυντικού, να τονίζει το πώς θα έπρεπε να λειτουργήσει η άμυνα τη δεδομένη στιγμή. Έτσι, και ο παίκτης θα λάβει το μήνυμα, και δεν θα αισθανθεί εκτεθειμένος. Ο προπονητής δεν θα πρέπει επίσης να ξεχνάει να τονίζει και τις καλές ενέργειες, οι οποίες είναι πολύ σημαντικές για το ηθικό των παικτών. Η αναγνώριση της καλής αγωνιστικής συμπεριφοράς αποτελεί κίνητρο για την αύξηση της προσπάθειας. Οι πληροφορίες και τα συμπεράσματα της ανάλυσης ενός αγώνα μπορούν να αποτελέσουν το πλαίσιο στο οποίο θα κινηθεί η επόμενη προπόνηση. Ο προπονητής μπορεί να παρουσιάσει ένα βίντεο κλιπ μια τακτική ενέργεια η οποία δεν απέδωσε, ή μια δυσκολία στην αντιμετώπιση της τακτικής του αντιπάλου και να ενημερώσει τους παίκτες ότι η επόμενη προπόνηση θα εστιάσει σε αυτήν την πτυχή.
Ένας τρόπος με τον οποίο ο προπονητής μπορεί να τονώσει το ηθικό των παικτών και να τους δώσει κίνητρο, είναι να τους δείξει τη βελτίωση της απόδοσής τους σε μια σειρά αγώνων. Για παράδειγμα, εάν το γκολ της νίκης έγινε από ελεύθερο, το οποίο είχε δουλευτεί κατ’ επανάληψη στην προπόνηση, μπορεί να δοθεί ως παράδειγμα του πώς η δουλειά μπορεί να βελτιώσει την απόδοση στο γήπεδο.
Μετά την ανάλυση του προηγούμενου αγώνα, είναι χρήσιμη η παρουσίαση και ανάλυση της αγωνιστικής συμπεριφοράς των αντιπάλων. Αυτός είναι ένας τομέας που έχει παραμεληθεί πολύ στην Ελλάδα, ίσως γιατί δεν υπάρχουν ακόμα τα μέσα, αλλά στο εξωτερικό δίνεται μεγάλη βάση στην ανάλυση της αντίπαλης ομάδας. Η ανάλυση αυτή είναι πολύ σημαντική, γιατί: η ανάλυση των χαρακτηριστικών του αντιπάλου επιτρέπει στον προπονητή να στήσει ρεαλιστικές καταστάσεις παιχνιδιού ώστε να προετοιμάσει την ομάδα του για το αγωνιστικό στυλ και την τακτική που μπορεί να αντιμετωπίσει. Χάρη σε αυτό, θα τονιστούν τα δυνατά σημεία και οι αδυναμίες του αντιπάλου και θα παρουσιαστούν τρόποι αντιμετώπισής τους ή εκμετάλλευσής τους. Είναι γεγονός ότι οι παίκτες νιώθουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση όταν μπαίνουν «διαβασμένοι» στο γήπεδο. Βέβαια, και εδώ χρειάζεται κάποια προσοχή, διότι, αν υπερτονιστούν οι αδυναμίες του αντιπάλου, τότε οι παίκτες μπορεί να μη δείξουν την απαραίτητη προσοχή στον αγώνα. Οι πληροφορίες και τα συμπεράσματα από την ανάλυση του αντιπάλου δεν θα πρέπει ποτέ να θεωρούνται ως δεδομένα για την απόδοσή του στο επόμενο παιχνίδι. Η τακτική του αντιπάλου μπορεί να αλλάξει, ή μπορεί να συμμετάσχουν άλλοι παίκτες, οι οποίοι θα αλλάξουν εντελώς το αγωνιστικό προφίλ του αντιπάλου.
Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την παρουσίαση αποτελεσμάτων στους παίκτες είναι μέσω της προφορικής ανάλυσης μαζί νε την παρουσίαση των βίντεο κλιπ. Οι στατιστικοί πίνακες με τις ποσοτικές πληροφορίες, ενώ είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για τον προπονητή, μπορεί να μη σημαίνουν πολλά για τους παίκτες, γιατί απαιτούν πολύ χρόνο για την εξαγωγή συμπερασμάτων. Είναι καλύτερο ο προπονητής να συνάγει σαφή και σύντομα συμπεράσματα, όπως: «είχανε την περισσότερη κατοχή, τα περισσότερα κόρνερ μας δεν είχαν επιτυχία, η απόδοση του κέντρου μας έπεσε στο δεύτερο ημίχρονο» κτλ.
Πρακτικές συμβουλές για την παρουσίαση αποτελεσμάτων:
Παραθέτουμε ορισμένες πρακτικές συμβουλές για την καλύτερη και αποδοτικότερη παρουσίαση των αποτελεσμάτων της βίντεο ανάλυσης στους παίκτες. Οι συμβουλές αυτές μπορεί να φαίνονται δεδομένες, όμως έχει μεγάλη σημασία κατά την παρουσίαση να μην υπάρχουν προβλήματα τεχνικά ή άλλης φύσεως, που θα μειώσουν το κύρος του προπονητή στην ομάδα.
1. Ρυθμίστε τον χώρο πριν την παρουσίαση. Βεβαιωθείτε ότι ο φωτισμός είναι επαρκής και ότι οι παίκτες μπορούν να βλέπουν άνετα την οθόνη.
2. Βεβαιωθείτε ότι ο υπολογιστής και ο τεχνικός εξοπλισμός δουλεύουν άψογα, καθώς και ότι αυτός που θα παρουσιάσει τα βίντεο ξέρει να χειρίζεται τον εξοπλισμό. Εάν χάσετε χρόνο προσπαθώντας να επιλύσετε αυτά τα προβλήματα κατά την παρουσίαση, υπάρχει κίνδυνος να χάσετε την αξιοπιστία σας. Αφιερώστε επίσης λίγο χρόνο για να εξηγήσετε στους παίκτες πώς περίπου λειτουργεί το πρόγραμμα. Οι παίκτες πρέπει πάντα να ξέρουν τι βλέπουν.
3. Συνοδεύετε πάντα την παρουσίαση με προφορικές εξηγήσεις. Το βίντεο από μόνο του δεν λέει τίποτα στους παίκτες. Προγραμματίστε από πριν ποια εργαλεία θα χρησιμοποιήσετε (βίντεο κλιπ, στατιστικούς πίνακες, γραφικά) και πού θα επικεντρωθείτε στον σχολιασμό σας.
4. Τα σχόλιά σας θα πρέπει να είναι σύντομα, σαφή και περιεκτικά. Μην παραφορτώνετε τον λόγο σας με περίπλοκη ορολογία και δυσκολονόητα γραφικά. Σκοπός σας είναι να περάσετε ένα μήνυμα. Πρέπει να γίνεστε κατανοητός, για να μπορέσετε να πείσετε.
5. Πραγματοποιήστε την παρουσίασή σας μεθοδικά και με λογική συνέχεια. Μην περνάτε από το ένα θέμα στο άλλο. Για παράδειγμα, ολοκληρώστε την ανάλυσή σας στον αμυντικό τομέα, πριν περάσετε στον επιθετικό.
6. Ο συνολικός χρόνος της παρουσίασης πρέπει να είναι λογικός. Φροντίστε να είστε σύντομοι, έτσι ώστε να μην χάνουν οι παίκτες το ενδιαφέρον τους. Επιλέξτε να τους δείξετε τις ουσιώδεις φάσεις. Μπορείτε επίσης να ετοιμάσετε ένα DVD με φάσεις που αφορούν ορισμένους παίκτες, όταν αυτοί παρουσιάζουν αδυναμίες και λάθη στην αγωνιστική τους συμπεριφορά. Έτσι, ο παίκτης θα μάθει από τα λάθη του και επιπλέον, θα μπορέσει να παρακολουθήσει με μεγαλύτερη άνεση τα βίντεο κλιπ μόνος του, χωρίς να εκτίθεται στα μάτια των συμπαικτών του.
7. Προσαρμόστε το περιεχόμενο στις ανάγκες της ομάδας σας. Μπορεί να χρειαστεί να επικεντρωθείτε στις καλές στιγμές για να τονώσετε το ηθικό, εάν η ομάδα σας έχει υποστεί μια σοβαρή ήττα.
8. Πολύ σημαντικό: ενθαρρύνετε πάντα τους παίκτες να κάνουν ερωτήσεις και να διακόπτουν την παρουσίαση για να ξεκαθαρίσουν ένα θέμα ή για να κατανοήσουν καλύτερα κάποιο σημείο. Θα πρέπει να γίνεται πάντα ανταλλαγή απόψεων μεταξύ του προπονητή και των παικτών. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος της παρουσίασης.
Σενάριο παρουσίασης αποτελεσμάτων
Κατάσταση:
Μια ομάδα πρόκειται να παίξει ένα σημαντικό διεθνές παιχνίδι πρόκρισης εκτός έδρας. Ο αναλυτής της ομάδας στέλνεται να παρακολουθήσει και να αναλύσει το παιχνίδι του αντιπάλου στην έδρα του. Ο αναλυτής της ομάδας πρέπει επίσης να ετοιμάσει ένα βίντεο με τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες της αντίπαλης ομάδας στον τομέα της τακτικής και της τεχνικής, χρησιμοποιώντας το βίντεο του αγώνα. Η τεχνική διοίκηση της ομάδας ανησυχεί ιδιαίτερα για την ικανότητα των αντιπάλων να δημιουργούν ευκαιρίες και να πετυχαίνουν γκολ. Στους δύο τελευταίους διεθνείς αγώνες της, η αντίπαλη ομάδα σκόραρε αρκετά γκολ, αλλά δέχτηκε επίσης δύο γκολ. Έχοντας διαβάσει αρκετές αναφορές, η τεχνική διοίκηση ενδιαφέρεται για μια προσεχτικότερη εξέταση ορισμένων παικτών, καθώς επίσης και για το παιχνίδι του αντιπάλου στις στημένες φάσεις.
Πληροφορίες:
Ο αναλυτής της ομάδας παρέχει ποιοτικές πληροφορίες για τον αντίπαλο στους παίκτες, παρουσία του προπονητή. Οι πληροφορίες αυτές αφορούν λανθασμένες και επιτυχημένες ενέργειες, τόσο στην αμυντική, όσο και στην επιθετική φάση. Ο αναλυτής παρουσιάζει προφορικά τα διάφορα σημεία ανάλυσης που αναφέραμε προηγουμένως, με την ταυτόχρονη παρουσίαση των βίντεο κλιπ στην οθόνη. Κάθε ιδιαίτερο σημείο συνδέεται με ένα ή περισσότερα βίντεο μικρής διάρκειας με τις ανάλογες φάσεις. Οι παίκτες παρακολουθούν αρχικά τα βίντεο σε κανονική ταχύτητα και κατόπιν μπορούν να τα ξαναδούν σε αργή κίνηση ή να παγώσουν την εικόνα για να επικεντρωθούν σε κάποιο σημείο. Δουλειά του αναλυτή είναι να παρουσιάσει τις αδυναμίες και τα ισχυρά σημεία του αντιπάλου με ισορροπημένο και αντικειμενικό τρόπο, ώστε οι παίκτες να σχηματίσουν μια σαφή εντύπωση για τον αντίπαλο. Σκοπός είναι οι παίκτες να μην θεωρήσουν ότι το παιχνίδι τους με τον αντίπαλο είναι πολύ δύσκολο ή πολύ εύκολο. Τα ακόλουθα σημεία παρουσιάζονται στους παίκτες:
Σύστημα:
Παίζουν 4-4-2 αλλά αλλάζουν σε 4-5-1 όταν χάσουν την μπάλα.
Αμυντική ανάλυση:
· Ο τερματοφύλακάς τους είναι δυνατός στο ψηλό παιχνίδι αλλά έχει πρόβλημα στις καταστάσεις ένας με έναν (δεν κλείνει τους παίκτες, δεν στρέφεται αρκετά γρήγορα και τα δύο γκολ που δέχτηκε εκτελέστηκαν κοντά στην εστία του).
· Η άμυνα κλείνεται στην περιοχή της και αφήνουν τον αντίπαλο να χτίσει την επίθεση. Δεν χρησιμοποιούν το τεχνικό οφσάιντ.
· Υπάρχει ισχυρή παρουσία στο κέντρο, ιδιαίτερα στον άξονα. Συχνά δύο μέσοι πιέζουν ταυτόχρονα τον ίδιο παίκτη.
· Οι επιθετικοί δεν ασκούν μεγάλη πίεση στους αμυντικούς που έχουν την μπάλα.
· Οι αμυντικοί στον άξονα προτιμούν να παίζουν με ψηλές πάσες και είναι δυνατοί στο ψηλό παιχνίδι. Κάνουν συχνά τάκλιν για να κερδίσουν την μπάλα, χάνουν συχνά τον ρυθμό και χάνουν συχνά στο παιχνίδι με τη μπάλα κάτω. Κανά δυό φορές αιφνιδιάστηκαν από αντεπιθέσεις ενώ πίεζαν για κόρνερ.
· Το δεξί μπακ είναι καλό στο μαρκάρισμα αλλά είναι αργός και κοντός, οπότε χάνει συχνά στο ψηλό παιχνίδι. Ο αριστερός μπακ είναι πολύ δυνατός αμυντικά.
· Παίζουν ένα αμυντικό σύστημα ζώνης που σε γενικές γραμμές είναι καλά οργανωμένο, με καλή τοποθέτηση και επικοινωνία.
· Η άμυνά τους είναι αποτελεσματική στις στημένες φάσεις αλλά δυσκολεύονται όταν η μπάλα είναι στο χορτάρι.
Επιθετική ανάλυση:
· Ο τερματοφύλακας έχει την τάση να παίζει με βαθιές μπαλιές, όπως και οι αμυντικοί του άξονα.
· Παρά τις μακριές πάσες, οι αντίπαλοι είναι επικίνδυνοι στον άξονα και τόσο οι μέσοι, όσο και ι επιθετικοί είναι άνετοι με την μπάλα.
· Οι επιθετικοί δέχονται με επιτυχία τις μακριές πάσες και διατηρούν εύκολα την κατοχή της μπάλας. Αλλάζουν συχνά θέσεις, αλλά κινούνται κυρίως στον άξονα.
· Οι μέσοι προωθούνται μαζικά αλλά τα μπακ είναι αδύνατα στην επίθεση.
· Οι επιθετικοί και οι κεντρικοί αμυντικοί είναι πολύ επικίνδυνοι στις στημένες φάσεις λόγω της ικανότητας τους στο ψηλό παιχνίδι και στις ακριβείς τους πάσες.
· Και οι δύο κεντρικοί χαφ είναι πολύ επικίνδυνοι καθώς πιέζουν για κόρνερ και ελεύθερα και είναι πολύ επιθετικοί. Συχνά κινούνται με προκαθορισμένες επιθετικές κινήσεις.
· Βάζουνε πολλά γκολ από στημένες φάσεις.
· Μπορούν να περάσουν γρήγορα από την άμυνα στην επίθεση, ειδικά με τις βαθιές μπαλιές.
Μετά την ανάλυση του αντιπάλου, ο προπονητής περιγράφει τις διάφορες στρατηγικές που θα πρέπει να εφαρμοστούν για να αυξηθούν οι πιθανότητες νίκης:
Άμυνα:
· Περιορίζουμε τον αριθμό των στημένων φάσεων που παραχωρούμε
· Πρέπει να δείξουμε συνέπεια και αυστηρή πειθαρχία στην αμυντική οργάνωση. Πρέπει να πηγαίνουμε πρώτοι στην μπάλα στις στημένες φάσεις. Πρέπει να έχουμε προκαθορίσει ποιος μαρκάρει ποιόν. Ο τερματοφύλακας πρέπει να είναι αποφασιστικός όταν βγαίνει για να διεκδικήσει την μπάλα. Πρέπει να προετοιμάσουμε τους αμυντικούς ώστε να είναι διαβασμένοι, για να αντιμετωπίσουνε τις προκαθορισμένες επιθετικές κινήσεις στις στημένες φάσεις.
· Ασκήστε πίεση στον τερματοφύλακα και στους αμυντικούς όταν ο αντίπαλος παίζει με βαθιές μπαλιές για να μειώσετε την ακρίβεια της πάσας τους. Μην τους αφήσετε να βρουν τους 2 επιθετικούς.
· Προσπαθήστε να γεμίσετε το κέντρο και να αναγκάσετε τον αντίπαλο να χρησιμοποιήσει τους μπακ που υστερούν στην επιθετική λειτουργία. Για να το κάνουμε αυτό, οι κεντρο-επιθετικοί θα γυρίζουν πίσω στο κέντρο όταν ο αντίπαλος έχει την κατοχή στις περιοχές αυτές. Οι μέσοι μπορούν επίσης να κινούνται σε στενό τριγωνικό σχηματισμό για να αφήνουν περισσότερο χώρο στα πλάγια.
· Πρέπει να μη δώσουμε ευκαιρία για αντεπιθέσεις. Έχουν την τάση να αφήνουν χώρο στον αντίπαλο για ανάπτυξη αλλά αν επανακτήσουν την κατοχή στέλνουν γρήγορα την μπάλα μπροστά.
Επίθεση:
· Αποφύγετε τις ψηλές μπαλιές στην μικρή περιοχή. Προτιμείστε χαμηλές σέντρες και πάσες προς τα πίσω. Αφού ο τερματοφύλακας έχει την τάση να αποκρούει και όχι να πιάνει την μπάλα, να είστε έτοιμοι για κόντρες και διαδοχικά σουτ στην εστία.
· Παίζουμε από τα πλάγια. Στοχεύουμε το δεξί μπακ με δύο εναντίον ενός. Τα μπακ μας πρέπει να συμμετέχουν στην επίθεση.
· Εάν παίξετε βαθιές μπαλιές από την άμυνα προς τα εμπρός, επιλέξτε την πλευρά του αντίπαλου δεξιού μπακ, που είναι αδύναμος στο ψηλό παιχνίδι.
· Το πιθανότερο είναι ότι θα έχουμε χώρο για να αναπτύξουμε την επίθεση, καθώς ο αντίπαλος δεν πιέζει πολύ. Μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε αυτό για να ελαττώσουμε την πίεση του παιχνιδιού.
· Όταν παίζετε κοντά στην αντίπαλη εστία, στοχεύετε τα κεντρικά χαφ με κοντές, ακριβείς πάσες στα πόδια ή πίσω από την άμυνα για να βρείτε τους επιθετικούς που ξεφεύγουν από το αντίπαλο μαρκάρισμα.
· Προσπαθήστε να βρίσκετε κενούς χώρους και να παίζετε το ένα-δύο με μέσους που προωθούνται.
· Ο αντίπαλος έχει την τάση να υποχωρεί γρήγορα, με τους παίκτες να γυρίζουν μαζικά πίσω όταν χάνει την μπάλα, γι’ αυτό να είστε γρήγοροι στις αντεπιθέσεις.
Τέλος, ο προπονητής και ο αναλυτής απαντούν στις ερωτήσεις των παικτών για τις διάφορες πτυχές του αγώνα. Σε κάθε παίκτη δίνεται ένα βίντεο μικρής διάρκειας για να το παρακολουθήσει στο σπίτι του. Το βίντεο αυτό μπορεί να περιέχει φάσεις με αδυναμίες ή καλές ενέργειες της αντίπαλης ομάδας συνολικά ή και φάσεις από τον αντίπαλο που αντιστοιχεί στον κάθε παίκτη. Στο τέλος της παρουσίασης, ο προπονητής παρουσιάζει το πλαίσιο στο οποίο θα πραγματοποιηθούν οι προπονήσεις της εβδομάδας, τι θα καλύψουν και ποιους στόχους θα έχουν. Οι προπονήσεις θα βασίζονται στην ανάλυση του αγώνα και θα εστιάζουν στην αντιμετώπιση και την εξουδετέρωση των δυνατών σημείων του αντιπάλου και στην εκμετάλλευση των αδυναμιών του. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, οι προπονήσεις θα κινούνται σε τρεις βασικούς άξονες:
· Γρήγορο γύρισμα από την άμυνα στην επίθεση
· Αντιμετώπιση κλειστής άμυνας
· Άμυνα στις στημένες φάσεις ενάντια μιας ομάδας με δυνατό ψηλό παιχνίδι.
